Skip to main content

សាមគ្គី ជាហេតុនាំមកនូវសុខសន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាពសង្គម

“ការ​សាមគ្គី ជាហេតុ​នាំមក​នូវ​សេចក្តី​សុខ (សាមគ្គី សាម​គ្គា​នំ ត​បោ សុខា), ​សាមគ្គីរស់ បែកបាក់​សាមគ្គី​ស្លាប់​”

ការរួបរួម​ សាមគ្គី​គ្នា គឺជា​ហេតុ​នាំមក​នូវ​សេចក្តីសម្រេច​ទាំងឡាយ និង​ជា​កម្លាំង​ដ៏​ខ្លាំងក្លា ដែល​អាច​កសាង​​សេចក្តីចម្រើន​លូតលាស់​គ្រប់​វិស័យ​។ សាមគ្គីភាព គឺជា​គោលការណ៍ដែល​ជន​គ្រប់រូប គ្រប់​វណ្ណៈ​ក្នុងសង្គម​គប្បី​ឈ្វេងយល់ និង​យកចិត្តទុកដាក់ ហើយ​សហការគ្នា ដើម្បី​កសាង​នូវ​ស្ថិរភាព និង​ការអភិវឌ្ឍ​សង្គមខ្មែរ​។​

បើ​សង្គម​ណា​ជួប​នូវ​ការបែកបាក់ ហើយ​ចង់​បង្រួបបង្រួម​ផ្សះផ្សា​គ្នា​ឡើងវិញ នោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុងសង្គម​នោះ គប្បី​ដើរ​តាម​មាគ៌ា​ដែល​នាំមក​នូវ​សាមគ្គីភាព​។ មាគ៌ា ​ឬ​គោល​ធម៌ ដែល​ត្រួស​ត្រាយផ្លូវ​នាំ​ឲ្យ​កើត​សាមគ្គីភាព​មាន៦​យ៉ាង​គឺ​៖

១. ចិត្ត​ប្រកបដោយ​មេត្តា​៖

បាន​ដល់​ការគិត​ល្អ សម្លឹង​មើលគ្នា​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ មាន​ចេតនា​ល្អ និង​បំណងល្អ​ចំពោះ​គ្នា ស្រឡាញ់​រាប់អាន​គ្នា គិត​ជួយ​ស្ថាបនា​គ្នា ដោយ​មិន​ច្រណែន​ឫស្យា​ដាក់គ្នា មិន​គិត​ដោយ​អគតិ​ចំពោះ​គ្នា មិន​គិត​ព្យាបាទ​គ្នា មិន​ខឹង​គ្នា ចេះ​អភ័យទោស​ចំពោះ​គ្នា​។​

២. ការ​ពោល​ពាក្យ​ប្រកបដោយ​មេត្តា​៖

បាន​ដល់​ការនិយាយ​ល្អ​ចំពោះ​គ្នា និយាយ​គ្នា​ដោយ​សេចក្តីស្រឡាញ់​រាប់អាន ចេះ​ប្រើ​សម្តី​ឲ្យ​កម្លាំងចិត្ត​គ្នា​ក្នុង​គ្រា​ដែល​អ្នកដទៃ ជួប​សេចក្តី​ទុក្ខលំបាក និយាយ​ណែនាំ​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ និង​មាន​ប្រយោជន៍ តែ​មិនត្រូវ​និយាយ​ជាន់ពន្លិច​បន្ថែម និង​មិន​និយាយដើម​ពីក្រោយ​ខ្នង ឬ​មិន​កុហក​បោកប្រាស់​។​

៣. ការប្រព្រឹត្ត​ប្រកបដោយ​មេត្តា​៖

បាន​ដល់​ការធ្វើ​ល្អ​ចំពោះ​គ្នា ជ្រោមជ្រែង​គ្នា​ខាង​កម្លាំង​ទ្រព្យ ឬ​កម្លាំងកាយ មាន​សេចក្តី​ឱនលំទោន​ចំពោះ​គ្នា ចេះ​គោរព​គ្នា ធ្វើ​ល្អ​ចំពោះ​គ្នា​រហូត ដោយ​មិនត្រូវ​បៀតបៀន​គ្នា និង​មិន​ធ្វើបាប​គ្នា​។​

៤. ការចែករំលែក​៖

បាន​ដល់​ការចែករំលែក​ភោគផល​ដល់​គ្នា​ដោយ​យុត្តិធម៌ មាន​សេចក្តី​ស្មើភាព​គ្នា អើពើ​គ្នា​ជានិច្ច ជួយ​អនុគ្រោះ​គ្នា ដោយ​មិនត្រូវ​គិតតែ​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន និង​មិន​យក​ប្រៀប​គ្នា​។​

៥. ការគោរព​ច្បាប់​ និង​សិទ្ធិសេរីភាព​អ្នកដទៃ​៖

បាន​ដល់​ការ​បដិបត្តិ​តាមច្បាប់​របស់​រដ្ឋ បទបញ្ជា ឬបទ​វិន័យ ​ផ្សេងៗ​របស់​ស្ថាប័ន និង​គោរព​សិទ្ធិសេរីភាព​របស់​បុគ្គ​ល​គ្រប់រូប​។

៦. ការបង្រួបបង្រួម​ទស្សនៈ´

បាន​ដល់ ការយល់ឃើញ​ស្របគ្នា គិត​ក្នុង​គោលដៅ​ដូចគ្នា សម្រួល​គំនិត​ឲ្យ​ត្រូវ​គ្នា ស្វែងរក​ចំណុចរួម និង​រក្សាទុក​ចំណុច​ផ្សេង​របស់​គ្នា​និង​គ្នា ដោយ​មិនគួរ​ប្រកាន់ខ្ជាប់​តែ​ការយល់ឃើញ​របស់ខ្លួន​ជាធំ តែ​ត្រូវ​ចេះ​ស្តាប់​មតិយោបល់​របស់​អ្នកដទៃ​។​

​គោល​ធម៌​ទាំង៦​យ៉ាងនេះ អាចបង្កើត​ឲ្យ​មាន​សាមគ្គីភាព ស្ថិរភាព សុខសន្តិភាព  និង​វឌ្ឍនភាព​ទាំងពួងក្នុងសង្គម​។  

​ព្រះ​ជិនស្រី ទ្រង់​ត្រាស់​សម្តែង​ថា «​សាមគ្គី សាម​គ្គា​នំ ត​បោ សុខា​។ ការ​សាមគ្គី ជាហេតុ​នាំមក​នូវ​សេចក្តី​សុខ​»​។ ឯ​បុ​រា​ណា​ចា​រ្យ​ខ្មែរ បាន​ពោល​ទុក​ថា «​សាមគ្គីរស់ បែកបាក់​សាមគ្គី​ស្លាប់​»

Comments

Popular posts from this blog

សាមគ្គី និង​ សាមគ្គីធម៌

ធម្មទេសនា ថ្ងៃទី២៣-៨-៦៦ របស់ភិក្ខុ យឹម-សំអឿន វត្តលង្កា ភ្នំពេញ, ការផ្សាយរបស់វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ទស្សនាវដ្តីកម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៦៦ សាមគ្គីកថា នមោ តស្ស ភគវតា អរហតោ សម្មា សម្ពុទ្ធស្ស ។ សូម​នមស្ការ ចំពោះ​ព្រះភគវន្តមុនី អរហំសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះ​អង្គ​នោះ (ព្រម​ទាំង​ព្រះ​ធម៌ និង​ព្រះ​អរិយសង្ឃ ដោយ​សេចក្ដី​គោរព)។ ​វេលា​នេះ អាត្មាភាព​សូម​ដក​ស្រង់​យក​ពុទ្ធភាសិតថា៖ “សុខា សង្ឃស្ស សាមគ្គី“ ប្រែថា ” សេចក្ដី​ព្រម​ព្រៀង​គ្នារវាង​ពួក​ក្រុម​នាំ​ឱ្យកើត​សន្តិ​សុខ​(ក្នុង​លោក​)“ ​ដែល​មាន​សម្ដែង​ជា​ធម្មាធិដ្ឋានក្នុង ឱវាទ​ប្បាតមោក្ខ” ជា​ធម្មស្ស​វនា​ការ ដូច​តទៅ​នេះ៖ សាមគ្គីមាន៣យ៉ាងគឺ៖ ​១. កាយសាមគ្គី = សេចក្ដី​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ដោយ​កាយ គឺ​កិច្ច​ដែល​កើត​ឡើង​ក្នុង​ពួក​របស់​ខ្លួន ត្រូវ​តែ​ជួយ​ខ្នះ​ខ្នែង​ដោយ​កម្លាំង​កាយ​អប​ស្ទប​ព្រួត​គ្នា​ធ្វើ ដើម្បី​ញ៉ាំង​កិច្ច​ការ​នោះឱ្យឆាប់​សម្រេច​ដូច​បំណង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត ​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ខ្លួន​ឱ្យ​​មាន​សណ្ដាប់​ធ្នាប់​ដោយ​កាយ​ដែល​មាន​របៀប​រៀបរយ​ដូច​គ្នា ហៅថា “កាយសាមគ្គី” ។ ២. វចីសាមគ្គី = សេចក្ដី​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ដោយ​ពាក្យ​សំដី គឺ​ហេតុ​ការណ៍​ រឿង​រ៉ាវ ឬ កម្ម​វិធ

ចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ (Citizen Knowledge)

ចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ គឺជាចំណេះដឹងដែលពលរដ្ឋត្រូវមាន ពាក់ព័ន្ធនឹង សិទ្ធិ ការទទួលខុសត្រូវ និងប្រព័ន្ធនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។ ចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ ជាផ្នែកយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងប្រទេសដែលអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះចំណេះដឹងនេះ នាំឱ្យពលរដ្ឋអាចសម្រេចចិត្តច្បាស់លាស់ប្រកបដោយបញ្ញា ឱ្យមានរដ្ឋាភិបាលដែលខ្លួនចង់បាន និងចូលរួមប្រកបដោយអត្ថន័យនៅក្នុងដំណើរការនយោបាយ។ មានប្រភពផ្សេងៗជាច្រើនដែលអាចលើកកម្ពស់ ចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ។ ប្រភពទាំងនេះមានដូចជា (១) ការអប់រំផ្លូវការ (២) ការរៀនក្រៅផ្លូវការ និង (៣) បទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ការអប់រំផ្លូវការអាចមានដូចជា ថ្នាក់ពលរដ្ឋ ថ្នាក់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងថ្នាក់ព្រឹត្តិការណ៍បច្ចុប្បន្ន នៅតាមសាលា។ ការរៀនក្រៅផ្លូវការអាចមានដូចជា ការអានអត្ថបទព័ត៌មាន ការមើលវេទិកាពិភាក្សានយោបាយ និងការជជែកជាមួយមិត្តភក្តិ និងក្រុមគ្រួសារ អំពីនយោបាយ។ បទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនអាចមានដូចជា ការចូលរួមក្នុង ការបោះឆ្នោត ការតវ៉ាផ្សេងៗ និងចូលរួមដោយស្ម័គ្រចិត្តក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនានយោបាយ។ ចំណេះដឹងរបស់​ពលរដ្ឋ មានសារៈសំខាន់ដោយសារហេតុផលមួយចំនួន ដែលណេះដឹងទាំងនេះ នាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ៖ ចេះសម្រេចចិត្តច្បាស់លាស់ថា ត្រូវបោះឆ្នោតឱ្យអ

ព្រះពុទ្ធសាសនា និង​នយោបាយ

តាម​ទស្សនៈ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយ​គួរ​ត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​ គោលការណ៍ ​មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និង​អហិង្សា ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និង លើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើត សង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម​ ។ ការ​អប់រំ ឬ​ប្រៀនប្រដៅរបស់​​​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និង​ផ្តល់​អាទិភាព​​ដល់​​សុខុមាល​​ភាព​​របស់​​ប្រជាជន​​ជាង​​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន ឬអំណាច។ ​អ្នកដឹកនាំ​ត្រូវតែមាន​​គុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព​ គឺ​ជា​​ស្នូល​នៃ​ការយល់ដឹង​អំពី​​ទស្សនៈ​នយោបាយរបស់​ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប​ក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មាន​ន័យ​ថា បុគ្គល​ត្រូវ​តែ​ចូល​រួម​ក្នុង​នយោបាយ​ដោយ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ មាន​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ចំពោ