Sek Sokha

ខាងក្រោមនេះ ជា​ការសិក្សា​លើ គុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការសាងសង់​ព្រែកជីក។​ វា​ជាការសិក្សា​​អំពី គម្រោងសាងសង់ព្រែកជីក​ទូទៅ និងមិនសំដៅ​តែលើ គម្រោងសាងសង់ ព្រែកជីក​ហ្វូណន​តេជោ​ទេ។ គុណសម្បត្តិ៖ ការដឹកជញ្ជូន និងការតភ្ជាប់តំបន់៖ ព្រែក ឬ​ប្រឡាយអាចពង្រឹងបណ្តាញដឹកជញ្ជូន ធ្វើឱ្យមានចលនាទំនិញ និង​ការធ្វើដំណើរ (មនុស្ស) ដែលអាចមានសក្តានុពល​ធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្ម និងការតភ្ជាប់រវាងតំបន់/ស្រុកខេត្ត កាន់តែល្អប្រសើរ។ អភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច៖ ព្រែកជីកអាចជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច បង្កើតឱកាសការងារ និងទាក់ទាញការវិនិយោគ ជាពិសេស វាជួយសម្រួលដល់ពាណិជ្ជកម្ម និងការដឹកជញ្ជូន។ ការគ្រប់គ្រងទឹក៖ ព្រែកជីក​អាចត្រូវបានប្រើក្នុងគោលគោលបំណងគ្រប់គ្រងទឹក ដូចជាការគ្រប់គ្រងទឹកជំនន់ ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត និងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកសម្រាប់គោលបំណងកសិកម្ម ឬឧស្សាហកម្ម។ វិស័យទេសចរណ៍ និងការកម្សាន្ត៖ ប្រិសនបើ ព្រែកជីក ត្រូវបានរៀបរចនាបានល្អ វា​អាចក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍ និងផ្តល់ឱកាសកម្សាន្តដូចជា ការជិះទូក នេសាទ និងសកម្មភាពកម្សាន្ត​តាម​មាត់ទឹក​។ គុណវិបត្តិ ឬបញ្ហាត្រូវដោះស្រាយ៖ ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន៖ ការសាងសង់ប្រឡាយអាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដ

សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សំដៅលើការជួលដី​សាធារណៈរបស់រដ្ឋ (ដីរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ) ឬ​ដីដែលកាន់កាប់​គ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលគ្រប់គ្រងប្រើប្រាស់ដោយបក្សកាន់អំណាច គឺជួលឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជន សម្រាប់គោលបំណងកសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម ឬនិស្សារណកម្ម​។ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច បានក្លាយជាប្រធានបទមួយពោរពេញដោយភាពចម្រូងចម្រាស និងការជជែកវែកញែកមិនដាច់ស្រេច ដោយសារតែផលប៉ះពាល់សង្គម បរិស្ថាន និងសេដ្ឋកិច្ច ពី​សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះ។ ខាងក្រោមនេះគឺជា គុណវិបត្តិ    និង គុណសម្បត្តិ   ដែលទាក់ទងនឹងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច៖ គុណវិបត្តិ៖ ១. ការទន្ទ្រានយកដី និងការផ្លាស់ទីលំនៅ៖ ការរិះគន់​ចំៗ​អំពី សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ( ELCs ) គឺបញ្ហា​នៃ​ការទន្ទ្រានដី និងការបណ្តេញប្រជារាស្ត្រ​​ចេញពីសហគមន៍ដែលរស់នៅទីនោះ។ ក្នុងករណីខ្លះ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ ប្រជារាស្ត្រ ដែលជា​ជនជាតិដើមភាគតិច កសិករ និងក្រុមដែលងាយរង​គ្រោះ​ផ្សេងៗ​ទៀត​ បាត់បង់ដីធ្លី បាត់បង់ការងារ និងជីវភាពរស់នៅ។ ២. ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន៖ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ច្រើនតែ​ពាក់ព័ន្ធ​​នឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបំផ្លិចបំផ្លាញជម្រកសត្វព្រ

តើការអនុវត្ត​របប​អត្តាធិបតេយ្យ ផ្ទុយ​នឹង​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬទេ? បើចម្លើយថា ផ្ទុយ សូមអានបន្ត។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើ ចម្លើយថា មិនផ្ទុយទេ សូមកុំអានបន្ត។   ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប​អត្តាធិបតេយ្យ ទាមទារឱ្យមាន សកម្មភាពរួមគ្នាជា​យុទ្ធសាស្ត្រ អត់ធ្មត់ និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួម។ ខាងក្រោម​នេះ​ជា​យោបល់ និង​មេរៀន​ខ្លះ ​ដែល​អាច​មាន​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ការតស៊ូ ​និង​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​របបអត្តាធិបតេយ្យ៖ ១. ពង្រឹងសង្គមស៊ីវិល៖ អង្គការសង្គមស៊ីវិលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ គាំទ្រ និងផ្តល់អំណាចដល់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល រួមទាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជន និងអង្គការប្រចាំ​មូលដ្ឋាន។ លើកទឹកចិត្តឱ្យមានការចូលរួម​ពីក្រុមទាំង​នេះ ផ្តល់ធនធាន និងការពារសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមរបស់សង្គម​នេះ​។ ២. កសាង​សម្ពន្ធភាព និងកិច្ចសហការ៖ បង្កើតសម្ពន្ធភាព និងកិច្ចសហការ ជាមួយបុគ្គល អង្គការ និងគណបក្សនយោបាយដែលមានគំនិតដូចគ្នា ដែលមានការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នា​ចំពោះគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ​។ សហការ និងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបង្កើនឥទ្ធិពល​​​របស់អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ចែក

ខាងក្រោមនេះ ជាសេចក្ដីណែនាំទូទៅសម្រាប់អ្នកនយោបាយ នៅកម្ពុជា ដែលគួរធ្វើ និងមិនគួរធ្វើ។ ៦ធ្វើ៖ ១. ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ៖ ប្រកាន់យកតម្លៃនៃសេរីភាព សមភាព និងយុត្តិធម៌ ហើយធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការពង្រឹងស្ថាប័ន និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ ២. បម្រើប្រជាជន៖ ផ្តល់អាទិភាពដល់សុខុមាលភាព និងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការកែលម្អជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ តាមរយៈគោលនយោបាយ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ពួកគេ។ ៣. មានតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព៖ អនុវត្តតម្លាភាពក្នុងការសម្រេចចិត្ត ទំនាក់ទំនងជាមួយសាធារណជនដោយស្មោះត្រង់ និងទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពរបស់អ្នក។ ៤. ជំរុញបរិយាបន្នកម្ម៖ ចាប់យកភាពចម្រុះ និងធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតសង្គមបរិយាបន្ន ដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាមានឱកាស និងតំណាងស្មើៗគ្នា។ ៥. អនុវត្តគោលការណ៍ដឹកនាំប្រកបដោយសីលធម៌៖ ដឹកនាំ​ដោយ​ធ្វើជាគំរូ សុចរិត​ភាព ភាពស្មោះត្រង់ និងអាកប្បកិរិយាប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃ​ជាអ្នកនយោបាយ។ ៦. សហការ និងបង្កើតភាពស្រុះស្រួលគ្នា៖ ជំរុញការសន្ទនា និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគណបក្សនយោបាយ ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដើម្

អំពើពុករលួយ៖ តើមានភាពខុសគ្នាដូចម្ដេចមុន និងក្រោយ ​អានសេចក្ដីពន្យល់​អំពីនិយមន័យ​នៃអំពើ​ពុករលួយ អំពើពុករលួយ សំដៅលើអាកប្បកិរិយាមិនស្មោះត្រង់ ឬគ្មានសីលធម៌របស់បុគ្គលនៅក្នុងមុខតំណែងមានសិទ្ធិអំណាច ឬ​មានអាជ្ញា (អាជ្ញាធរ)។ នៅក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា អំពើពុករលួយមានន័យថា មនុស្ស​មួយចំនួនដែល​កំពុងកាន់តំណែងមានឥទ្ធិពល ​ដូចជា​មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ជាដើម​ អាចបំពានអំណាចដើម្បីយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន  ជាជាងបម្រើផលប្រយោជន៍​ល្អ​បំផុត ដើម្បីប្រទេសជាតិ និងប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ អំពើពុករលួយអាចមានទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា ដូចជា ការស៊ីសំណូក ការកេងបន្លំ បក្ខពួកនិយម និងការអនុគ្រោះនិយម។ ជាឧទាហរណ៍ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពុករលួយអាច​ទារ ឬទទួលយកប្រាក់ ឬអំណោយជាថ្នូរនឹងការផ្តល់សេវាជាក់លាក់ ឬផ្តល់ការអនុគ្រោះពិសេស​អ្វីមួយ។ នេះអាចរារាំងដល់ការប្រព្រឹត្តទៅដោយយុត្តិធម៌ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល បំផ្លាញទំនុកចិត្តសាធារណៈ និងជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ការអភិវឌ្ឍ និងសុខុមាលភាពរបស់ប្រទេសទាំងមូល។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូច​ប្រទេសជាច្រើនទៀតដែរ អំពើពុករលួយអាចប៉ះពាល់ដល់វិស័យផ្សេងៗ រួមមាន នយោបាយ អាជីវកម្ម ការអនុវត្តច្បាប់ និងសេវាសាធារណៈ។ វាអាចនាំឱ្យ

តាម​ទស្សនៈ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយ​គួរ​ត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​គោលការណ៍ ​មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និង​អហិង្សា។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និងលើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើតសង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម​។ ការ​អប់រំ ឬ​ប្រៀនប្រដៅរបស់​​​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និង​ផ្តល់​អាទិភាព​​ដល់​​សុខុមាល​​ភាព​​របស់​​ប្រជាជន​​ជាង​​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន ឬអំណាច។ ​អ្នកដឹកនាំ​ត្រូវតែមាន​​គុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព​ គឺ​ជា​​ស្នូល​នៃ​ការយល់ដឹង​អំពី​​ទស្សនៈ​នយោបាយរបស់​ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប​ក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មាន​ន័យ​ថា បុគ្គល​ត្រូវ​តែ​ចូល​រួម​ក្នុង​នយោបាយ​ដោយ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ មាន​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ចំពោះ​អហិង្

តាម​ទស្សនៈ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយ​គួរ​ត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​ គោលការណ៍ ​មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និង​អហិង្សា ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និង លើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើត សង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម​ ។ ការ​អប់រំ ឬ​ប្រៀនប្រដៅរបស់​​​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និង​ផ្តល់​អាទិភាព​​ដល់​​សុខុមាល​​ភាព​​របស់​​ប្រជាជន​​ជាង​​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន ឬអំណាច។ ​អ្នកដឹកនាំ​ត្រូវតែមាន​​គុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព​ គឺ​ជា​​ស្នូល​នៃ​ការយល់ដឹង​អំពី​​ទស្សនៈ​នយោបាយរបស់​ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប​ក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មាន​ន័យ​ថា បុគ្គល​ត្រូវ​តែ​ចូល​រួម​ក្នុង​នយោបាយ​ដោយ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ មាន​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ចំពោ

អភិបាលកិច្ច និងអភិបាលកិច្ចល្អ អភិបាលកិច្ច សំដៅលើវិធីដែលអំណាចត្រូវបានអនុវត្ត ការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើង ហើយធនធានត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងសង្គម ឬអង្គការណាមួយ។ អភិបាលកិច្ច ក្ដោបលើដំណើរការ រចនាសម្ព័ន្ធ និងស្ថាប័នដែល​ត្រូវបានអនុវត្ត​តាម​រយៈ​អាជ្ញាធរ ហើយ​គោលនយោបាយ ត្រូវបានរៀបចំបង្កើតឡើង​ និងអនុវត្ត។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជាទូទៅត្រូវបានកំណត់​ដោយតម្លាភាព គណនេយ្យភាព ការចូលរួម នីតិរដ្ឋ ប្រសិទ្ធភាព និងបរិយាប័ន្ន។ ចំពោះថាតើ អភិបាលកិច្ចល្អ គួរត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឬយ៉ាងណានោះ យើងត្រូវកត់សម្គាល់ថា អភិបាលកិច្ចល្អ ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់សុខុមាលភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេស​ណាមួយ។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជួយធានាថា ធនធានសាធារណៈត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព លើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច លើកកំពស់នីតិរដ្ឋ ការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង​អំពី​ទំនុកចិត្ត​ និងភាពស្របច្បាប់រវាងរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ។ ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក៏​ដូច​ជា​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ដែរ ការ​អនុវត្ត​គោលការណ៍​ អភិបាលកិច្ច​ល្អ​ អាច​មាន​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាង​សំខាន់។ កម្ពុជាបានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអភិបាលក

ដើម្បី​មើល និងកត់សម្គាល់​ឱ្យដឹងថា​ ប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើរការល្អ ឬមិនល្អ​ ក្នុងបរិបទ​នៃប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យណា​ក៏ដោយ​ រួមទាំងបរិបទ​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជាផង ជាទូទៅ​គេមើល និងកត់សម្គាល់​លើ​​គោលការណ៍ ឬ​កត្តាសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖ ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌៖ តើការបោះឆ្នោត ត្រូវបានធានា និងមានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែង ដោយមានគណបក្សជាច្រើន (ពហុបក្ស) មានឱកាសចូលរួមប្រកួត​​ដោយសេរី និង​យុត្តិធម៌ហើយ​ ឬនៅ? នីតិរដ្ឋ៖ តើប្រព័ន្ធតុលាការ ត្រូវបានពង្រឹង ដើម្បីធានាឱ្យមានឯករាជ្យ និងមានសមត្ថភាពអនុវត្តច្បាប់ដោយមិនលំអៀងហើយនៅ? សេរីភាពនៃការនិយាយ និងសារព័ត៌មាន៖ តើ​សិទ្ធិបុគ្គល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងការបញ្ចេញមតិ ត្រូវបានធានា ការពារឱ្យមានការ​បញ្ចេញមតិ ឬ​និយាយ និងផ្សព្វផ្សាយដោយសេរី ដែល​ជា​​កត្តា​សំខាន់សម្រាប់ការទទួលព័ត៌មាន ដើម្បីការជជែកពិភាក្សាជាសាធារណៈហើយឬនៅ? សង្គមស៊ីវិល៖ តើ​មានការលើកទឹកចិត្ត សង្គមស៊ីវិល​ រួមទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សហជីព និងអង្គការដទៃទៀត ឱ្យមាន​ការអភិវឌ្ឍយ៉ាង​សកម្ម និងរស់រវើក ក្នុងការបង្កលទ្ធភាព​ឱ្យ​សង្គមស៊ីវិល​អាចតស៊ូមតិដើម្បីផលប្រយោជន៍​​ដល់គ្រប់ភាគី​ និងសង្គមខ្មែរហើយឬនៅ? ការអប់រ

“ការ​សាមគ្គី ជាហេតុ​នាំមក​នូវ​សេចក្តី​សុខ ( ​ សាមគ្គី សាម​គ្គា​នំ ត​បោ សុខា), ​ ​ សាមគ្គីរស់ បែកបាក់​សាមគ្គី​ស្លាប់​” ការរួបរួម​ សាមគ្គី​គ្នា គឺជា​ហេតុ​នាំមក​នូវ​សេចក្តីសម្រេច​ទាំងឡាយ និង​ជា​កម្លាំង​ដ៏​ខ្លាំងក្លា ដែល​អាច​កសាង​​សេចក្តីចម្រើន​លូតលាស់​គ្រប់​វិស័យ​។ សាមគ្គីភាព គឺជា​គោលការណ៍ដែល​ជន​គ្រប់រូប គ្រប់​វណ្ណៈ​ក្នុងសង្គម​គប្បី​ឈ្វេងយល់ និង​យកចិត្តទុកដាក់ ហើយ​សហការគ្នា ដើម្បី​កសាង​នូវ​ស្ថិរភាព និង​ការអភិវឌ្ឍ​សង្គមខ្មែរ​។​ បើ​សង្គម​ណា​ជួប​នូវ​ការបែកបាក់ ហើយ​ចង់​បង្រួបបង្រួម​ផ្សះផ្សា​គ្នា​ឡើងវិញ នោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុងសង្គម​នោះ គប្បី​ដើរ​តាម​មាគ៌ា​ដែល​នាំមក​នូវ​សាមគ្គីភាព​។ មាគ៌ា ​ឬ​គោល​ធម៌ ដែល​ត្រួស​ត្រាយផ្លូវ​នាំ​ឲ្យ​កើត​សាមគ្គីភាព​មាន៦​យ៉ាង​គឺ​៖ ១. ចិត្ត​ប្រកបដោយ​មេត្តា​៖ បាន​ដល់​ការគិត​ល្អ សម្លឹង​មើលគ្នា​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ មាន​ចេតនា​ល្អ និង​បំណងល្អ​ចំពោះ​គ្នា ស្រឡាញ់​រាប់អាន​គ្នា គិត​ជួយ​ស្ថាបនា​គ្នា ដោយ​មិន​ច្រណែន​ឫស្យា​ដាក់គ្នា មិន​គិត​ដោយ​អគតិ​ចំពោះ​គ្នា មិន​គិត​ព្យាបាទ​គ្នា មិន​ខឹង​គ្នា ចេះ​អភ័យទោស​ចំពោះ​គ្នា​។​ ២. ការ​ពោល​ពាក្យ​ប្រកបដោយ​មេត្តា​៖ បាន​ដល់​ការនិយាយ​ល្អ​ច

លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាទស្សនៈយ៉ាងស្មុគស្មាញដែលមានការបកស្រាយ ពន្យល់ផ្សេងៗគ្នា ប៉ុន្តែមានធាតុបីសំខាន់ៗ ដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាទូទៅថា ជាធាតុសំខាន់៖ គុណតម្លៃគ្រឹះ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព៖ ការគោរពសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស ដូចជា សេរីភាពក្នុងការនិយាយ ការជួបជុំ សាសនា និងសារព័ត៌មាន មានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការចូលរួម និងការបញ្ចេញមតិតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ សមភាព ឬភាពស្មើមុខគ្នាចំពោះមុខច្បាប់៖ ការប្រព្រឹត្តចំពោះ ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវស្មើភាពគ្នា តាមផ្លូវច្បាប់ ដោយមិនគិតពីកត្តាណាមួយ ដូចជា ពូជសាសន៍ សាសនា ភេទ ឬស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គមជាដើម។ ការគ្រប់គ្រងដោយការយល់ព្រម៖ ភាពស្របច្បាប់នៃរដ្ឋាភិបាលកើតចេញពីការយល់ព្រមពី ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលតាមធម្មតា គឺតាមរយៈនៃការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ រចនាសម្ព័ន្ធ និងដំណើរការនយោបាយ៖ នីតិរដ្ឋ ឬការដឹកនាំប្រទេសដោយច្បាប់៖ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប រួមទាំងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ត្រូវស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ដូចគ្នា ហើយគ្មាននរណាម្នាក់នៅពីលើច្បាប់ ឬអាចយកច្បាប់មកជាន់ឈ្លីនោះទេ។ ការបែងចែកអំណាច និងជញ្ជីងអំណាច (ការត្រួតពិនិត្យ និងតុល្យភាព)៖ អំណាចត្រូវចែកដាច់ពីគ្នា រវាងស្ថាប័នរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ អំណាច