Sek Sokha

Posts

Showing posts from March, 2024

អ្វីជា អំពើពុករលួយ?

អំពើពុករលួយ៖ តើមានភាពខុសគ្នាដូចម្ដេចមុន និងក្រោយ អានសេចក្ដីពន្យល់អំពីនិយមន័យនៃអំពើពុករលួយ អំពើពុករលួយ សំដៅលើអាកប្បកិរិយាមិនស្មោះត្រង់ ឬគ្មានសីលធម៌របស់បុគ្គលនៅក្នុងមុខតំណែងមានសិទ្ធិអំណាច ឬមានអាជ្ញា (អាជ្ញាធរ)។ នៅក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា អំពើពុករលួយមានន័យថា មនុស្សមួយចំនួនដែលកំពុងកាន់តំណែងមានឥទ្ធិពល ដូចជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ជាដើម អាចបំពានអំណាចដើម្បីយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ជាជាងបម្រើផលប្រយោជន៍ល្អបំផុត ដើម្បីប្រទេសជាតិ និងប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ អំពើពុករលួយអាចមានទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា ដូចជា ការស៊ីសំណូក ការកេងបន្លំ បក្ខពួកនិយម និងការអនុគ្រោះនិយម។ ជាឧទាហរណ៍ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពុករលួយអាចទារ ឬទទួលយកប្រាក់ ឬអំណោយជាថ្នូរនឹងការផ្តល់សេវាជាក់លាក់ ឬផ្តល់ការអនុគ្រោះពិសេសអ្វីមួយ។ នេះអាចរារាំងដល់ការប្រព្រឹត្តទៅដោយយុត្តិធម៌ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល បំផ្លាញទំនុកចិត្តសាធារណៈ និងជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ការអភិវឌ្ឍ និងសុខុមាលភាពរបស់ប្រទេសទាំងមូល។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចប្រទេសជាច្រើនទៀតដែរ អំពើពុករលួយអាចប៉ះពាល់ដល់វិស័យផ្សេងៗ រួមមាន នយោបាយ អាជីវកម្ម ការអនុវត្តច្បាប់ និងសេវាសាធារណៈ។ វាអាចនា...

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងនយោបាយ

តាមទស្សនៈព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយគួរត្រូវដឹកនាំដោយគោលការណ៍ មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និងអហិង្សា។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និងលើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើតសង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម។ ការអប់រំ ឬប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និងផ្តល់អាទិភាពដល់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនជាងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬអំណាច។ អ្នកដឹកនាំត្រូវតែមានគុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព គឺជាស្នូលនៃការយល់ដឹងអំពីទស្សនៈនយោបាយរបស់ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មានន័យថា បុគ្គលត្រូវតែចូលរួមក្នុងនយោបាយដោយមានសតិសម្បជញ្ញៈ មានការយល់ដឹង និងការតាំងចិត្តចំពោះអហិង្...

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងនយោបាយ

តាមទស្សនៈព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយគួរត្រូវដឹកនាំដោយ គោលការណ៍ មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និងអហិង្សា ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និង លើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើត សង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម ។ ការអប់រំ ឬប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និងផ្តល់អាទិភាពដល់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនជាងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬអំណាច។ អ្នកដឹកនាំត្រូវតែមានគុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព គឺជាស្នូលនៃការយល់ដឹងអំពីទស្សនៈនយោបាយរបស់ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មានន័យថា បុគ្គលត្រូវតែចូលរួមក្នុងនយោបាយដោយមានសតិសម្បជញ្ញៈ មានការយល់ដឹង និងការតាំងចិត្តចំពោ...

អភិបាលកិច្ច និងអភិបាលកិច្ចល្អ មានន័យដូចម្ដេច?

អភិបាលកិច្ច និងអភិបាលកិច្ចល្អ អភិបាលកិច្ច សំដៅលើវិធីដែលអំណាចត្រូវបានអនុវត្ត ការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើង ហើយធនធានត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងសង្គម ឬអង្គការណាមួយ។ អភិបាលកិច្ច ក្ដោបលើដំណើរការ រចនាសម្ព័ន្ធ និងស្ថាប័នដែលត្រូវបានអនុវត្តតាមរយៈអាជ្ញាធរ ហើយគោលនយោបាយ ត្រូវបានរៀបចំបង្កើតឡើង និងអនុវត្ត។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជាទូទៅត្រូវបានកំណត់ដោយតម្លាភាព គណនេយ្យភាព ការចូលរួម នីតិរដ្ឋ ប្រសិទ្ធភាព និងបរិយាប័ន្ន។ ចំពោះថាតើ អភិបាលកិច្ចល្អ គួរត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឬយ៉ាងណានោះ យើងត្រូវកត់សម្គាល់ថា អភិបាលកិច្ចល្អ ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់សុខុមាលភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសណាមួយ។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជួយធានាថា ធនធានសាធារណៈត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព លើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច លើកកំពស់នីតិរដ្ឋ ការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីទំនុកចិត្ត និងភាពស្របច្បាប់រវាងរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ។ ក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជាប្រទេសដទៃទៀតដែរ ការអនុវត្តគោលការណ៍ អភិបាលកិច្ចល្អ អាចមានអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងសំខាន់។ កម្ពុជាបានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអភិបាលក...

មើល និងកត់សម្គាល់ថា តើប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើរការល្អហើយឬនៅ?

ដើម្បីមើល និងកត់សម្គាល់ឱ្យដឹងថា ប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើរការល្អ ឬមិនល្អ ក្នុងបរិបទនៃប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យណាក៏ដោយ រួមទាំងបរិបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផង ជាទូទៅគេមើល និងកត់សម្គាល់លើគោលការណ៍ ឬកត្តាសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖ ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌៖ តើការបោះឆ្នោត ត្រូវបានធានា និងមានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែង ដោយមានគណបក្សជាច្រើន (ពហុបក្ស) មានឱកាសចូលរួមប្រកួតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ហើយ ឬនៅ? នីតិរដ្ឋ៖ តើប្រព័ន្ធតុលាការ ត្រូវបានពង្រឹង ដើម្បីធានាឱ្យមានឯករាជ្យ និងមានសមត្ថភាពអនុវត្តច្បាប់ដោយមិនលំអៀងហើយនៅ? សេរីភាពនៃការនិយាយ និងសារព័ត៌មាន៖ តើសិទ្ធិបុគ្គល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងការបញ្ចេញមតិ ត្រូវបានធានា ការពារឱ្យមានការបញ្ចេញមតិ ឬនិយាយ និងផ្សព្វផ្សាយដោយសេរី ដែលជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់ការទទួលព័ត៌មាន ដើម្បីការជជែកពិភាក្សាជាសាធារណៈហើយឬនៅ? សង្គមស៊ីវិល៖ តើមានការលើកទឹកចិត្ត សង្គមស៊ីវិល រួមទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សហជីព និងអង្គការដទៃទៀត ឱ្យមានការអភិវឌ្ឍយ៉ាងសកម្ម និងរស់រវើក ក្នុងការបង្កលទ្ធភាពឱ្យសង្គមស៊ីវិលអាចតស៊ូមតិដើម្បីផលប្រយោជន៍ដល់គ្រប់ភាគី និងសង្គមខ្មែរហើយឬនៅ? ការអប់រ...

សាមគ្គី ជាហេតុនាំមកនូវសុខសន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាពសង្គម

“ការសាមគ្គី ជាហេតុនាំមកនូវសេចក្តីសុខ ( សាមគ្គី សាមគ្គានំ តបោ សុខា), សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់” ការរួបរួម សាមគ្គីគ្នា គឺជាហេតុនាំមកនូវសេចក្តីសម្រេចទាំងឡាយ និងជាកម្លាំងដ៏ខ្លាំងក្លា ដែលអាចកសាងសេចក្តីចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យ។ សាមគ្គីភាព គឺជាគោលការណ៍ដែលជនគ្រប់រូប គ្រប់វណ្ណៈក្នុងសង្គមគប្បីឈ្វេងយល់ និងយកចិត្តទុកដាក់ ហើយសហការគ្នា ដើម្បីកសាងនូវស្ថិរភាព និងការអភិវឌ្ឍសង្គមខ្មែរ។ បើសង្គមណាជួបនូវការបែកបាក់ ហើយចង់បង្រួបបង្រួមផ្សះផ្សាគ្នាឡើងវិញ នោះប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គមនោះ គប្បីដើរតាមមាគ៌ាដែលនាំមកនូវសាមគ្គីភាព។ មាគ៌ា ឬគោលធម៌ ដែលត្រួសត្រាយផ្លូវនាំឲ្យកើតសាមគ្គីភាពមាន៦យ៉ាងគឺ៖ ១. ចិត្តប្រកបដោយមេត្តា៖ បានដល់ការគិតល្អ សម្លឹងមើលគ្នាក្នុងផ្លូវល្អ មានចេតនាល្អ និងបំណងល្អចំពោះគ្នា ស្រឡាញ់រាប់អានគ្នា គិតជួយស្ថាបនាគ្នា ដោយមិនច្រណែនឫស្យាដាក់គ្នា មិនគិតដោយអគតិចំពោះគ្នា មិនគិតព្យាបាទគ្នា មិនខឹងគ្នា ចេះអភ័យទោសចំពោះគ្នា។ ២. ការពោលពាក្យប្រកបដោយមេត្តា៖ បានដល់ការនិយាយល្អច...