ប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលអំណាចស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៥១ថ្មី)។ ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ អនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួមក្នុងដំណើរការនៃការសម្រេចចិត្ត និងនិយាយ ឬបញ្ចេញមតិ អំពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់ខ្លួន។ ជាធម្មតា ប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសង្គមទំនើប ដែលផ្តល់តម្លៃលើ សិទ្ធិ សេរីភាព និងសមភាព របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
នៅក្នុងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ
ប្រជាពលរដ្ឋ បោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាង (តំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់)។
តំណាងរាស្ត្រ ឬក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ត្រូវធ្វើការជំនួសប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់អំណាច
ក្នុងការបង្កើត ឬតាក់តែងច្បាប់ និងគោលនយោបាយផ្សេងៗជាប្រយោជន៍សង្គមជាតិ។
តំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់
ទាំងនេះត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ហើយត្រូវប្រជាពលរដ្ឋ
បោះឆ្នោតទម្លាក់ប្រសិនបើ តំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ទាំងនេះ
មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការងារ ឬសកម្មភាពរបស់ខ្លួន តាមរយៈការបោះឆ្នោតទៀងទាត់៥ឆ្នាំម្ដង។
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក៏មានន័យថា ការការពារ សិទ្ធិ និងសេរីភាព របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗដែរ
ដូចជា សេរីភាពក្នុងការនិយាយ ការជួបជុំ និងការបញ្ចេញមតិ។
គោលការណ៍គ្រឹះមួយក្នុងចំណោមគោលការណ៍គ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
គឺជាគំនិតនៃការគ្រប់គ្រងដោយភាគច្រើន
ដែលការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើឆន្ទៈភាគច្រើន។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ
វាជារឿងសំខាន់ដែលត្រូវកត់សម្គាល់ថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវគោរពសិទ្ធិមតិភាគតិច
និងនីតិរដ្ឋដែរ ដោយធានាថា សិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗត្រូវបានការពារ
ហើយការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់
និងគោលការណ៍ដែលបានបង្កើតឡើង។
ប្រជាធិបតេយ្យលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមសកម្ម
លើកកម្ពស់តម្លាភាព គណនេយ្យភាព
និងផ្តល់យន្តការសម្រាប់ការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី។ ប្រជាធិបតេយ្យ
ផ្ដល់ឱកាសឱ្យមានការលើកឡើងនូវមតិ ឬយោបល់ និងទស្សនៈខុសៗគ្នា
ដែលជំរុញឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរគំនិតយ៉ាងល្អិតល្អន់
និងផ្ដល់ឱកាសឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ ដោយសន្តិវិធី។
សូមចងចាំថា
ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យអាចមានទម្រង់ច្រើន ហើយអាចខុសគ្នាទៅតាមប្រទេស
និងវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា។
ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យតាមប្រទេសនីមួយៗមានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែក
និងដំណើរការរៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែ ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសណាក៏ដោយ
វាមានគោលដៅរួមគឺ អនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់អំណាច ត្រូវតែ មានសំឡេងនៅក្នុងដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្ត
ដោយការបោះឆ្នោត។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថា
ការពន្យល់នេះអាចបញ្ជាក់ថា អ្វីទៅជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រសិនបើ
អ្នកមានចម្ងល់បន្ថែម ឬមានអ្វីផ្សេងទៀតដែលខ្ញុំអាចជួយអ្នកបាន សូមសួរដោយសេរី!
Comments
Post a Comment