Skip to main content

Posts

សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច៖ ឈ្វេងយល់​អំពី គុណវិបត្តិ និងគុណសម្បត្តិ​

សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សំដៅលើការជួលដី​សាធារណៈរបស់រដ្ឋ (ដីរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ) ឬ​ដីដែលកាន់កាប់​គ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលគ្រប់គ្រងប្រើប្រាស់ដោយបក្សកាន់អំណាច គឺជួលឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជន សម្រាប់គោលបំណងកសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម ឬនិស្សារណកម្ម​។ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច បានក្លាយជាប្រធានបទមួយពោរពេញដោយភាពចម្រូងចម្រាស និងការជជែកវែកញែកមិនដាច់ស្រេច ដោយសារតែផលប៉ះពាល់សង្គម បរិស្ថាន និងសេដ្ឋកិច្ច ពី​សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះ។ ខាងក្រោមនេះគឺជា គុណវិបត្តិ    និង គុណសម្បត្តិ   ដែលទាក់ទងនឹងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច៖ គុណវិបត្តិ៖ ១. ការទន្ទ្រានយកដី និងការផ្លាស់ទីលំនៅ៖ ការរិះគន់​ចំៗ​អំពី សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ( ELCs ) គឺបញ្ហា​នៃ​ការទន្ទ្រានដី និងការបណ្តេញប្រជារាស្ត្រ​​ចេញពីសហគមន៍ដែលរស់នៅទីនោះ។ ក្នុងករណីខ្លះ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ ប្រជារាស្ត្រ ដែលជា​ជនជាតិដើមភាគតិច កសិករ និងក្រុមដែលងាយរង​គ្រោះ​ផ្សេងៗ​ទៀត​ បាត់បង់ដីធ្លី បាត់បង់ការងារ និងជីវភាពរស់នៅ។ ២. ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន៖ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ច្រើនតែ​ពាក់ព័ន្ធ​​នឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបំផ្លិចបំផ្លាញជម្រកសត្វព្រ
Recent posts

ធ្វើដូចម្ដេច​ទើបប្រជាពលរដ្ឋ​អាច ស្ដារ​ប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស ឱ្យស្របរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឡើងវិញ?

តើការអនុវត្ត​របប​អត្តាធិបតេយ្យ ផ្ទុយ​នឹង​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬទេ? បើចម្លើយថា ផ្ទុយ សូមអានបន្ត។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើ ចម្លើយថា មិនផ្ទុយទេ សូមកុំអានបន្ត។   ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប​អត្តាធិបតេយ្យ ទាមទារឱ្យមាន សកម្មភាពរួមគ្នាជា​យុទ្ធសាស្ត្រ អត់ធ្មត់ និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួម។ ខាងក្រោម​នេះ​ជា​យោបល់ និង​មេរៀន​ខ្លះ ​ដែល​អាច​មាន​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ការតស៊ូ ​និង​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​របបអត្តាធិបតេយ្យ៖ ១. ពង្រឹងសង្គមស៊ីវិល៖ អង្គការសង្គមស៊ីវិលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ គាំទ្រ និងផ្តល់អំណាចដល់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល រួមទាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជន និងអង្គការប្រចាំ​មូលដ្ឋាន។ លើកទឹកចិត្តឱ្យមានការចូលរួម​ពីក្រុមទាំង​នេះ ផ្តល់ធនធាន និងការពារសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមរបស់សង្គម​នេះ​។ ២. កសាង​សម្ពន្ធភាព និងកិច្ចសហការ៖ បង្កើតសម្ពន្ធភាព និងកិច្ចសហការ ជាមួយបុគ្គល អង្គការ និងគណបក្សនយោបាយដែលមានគំនិតដូចគ្នា ដែលមានការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នា​ចំពោះគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ​។ សហការ និងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបង្កើនឥទ្ធិពល​​​របស់អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ចែក

៦គួរធ្វើ ៦មិនគួរធ្វើ របស់អ្នកនយោបាយ

ខាងក្រោមនេះ ជាសេចក្ដីណែនាំទូទៅសម្រាប់អ្នកនយោបាយ នៅកម្ពុជា ដែលគួរធ្វើ និងមិនគួរធ្វើ។ ៦ធ្វើ៖ ១. ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ៖ ប្រកាន់យកតម្លៃនៃសេរីភាព សមភាព និងយុត្តិធម៌ ហើយធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការពង្រឹងស្ថាប័ន និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ ២. បម្រើប្រជាជន៖ ផ្តល់អាទិភាពដល់សុខុមាលភាព និងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការកែលម្អជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ តាមរយៈគោលនយោបាយ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ពួកគេ។ ៣. មានតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព៖ អនុវត្តតម្លាភាពក្នុងការសម្រេចចិត្ត ទំនាក់ទំនងជាមួយសាធារណជនដោយស្មោះត្រង់ និងទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពរបស់អ្នក។ ៤. ជំរុញបរិយាបន្នកម្ម៖ ចាប់យកភាពចម្រុះ និងធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតសង្គមបរិយាបន្ន ដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាមានឱកាស និងតំណាងស្មើៗគ្នា។ ៥. អនុវត្តគោលការណ៍ដឹកនាំប្រកបដោយសីលធម៌៖ ដឹកនាំ​ដោយ​ធ្វើជាគំរូ សុចរិត​ភាព ភាពស្មោះត្រង់ និងអាកប្បកិរិយាប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃ​ជាអ្នកនយោបាយ។ ៦. សហការ និងបង្កើតភាពស្រុះស្រួលគ្នា៖ ជំរុញការសន្ទនា និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគណបក្សនយោបាយ ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដើម្

អ្វី​ជា អំពើពុករលួយ?

អំពើពុករលួយ៖ តើមានភាពខុសគ្នាដូចម្ដេចមុន និងក្រោយ ​អានសេចក្ដីពន្យល់​អំពីនិយមន័យ​នៃអំពើ​ពុករលួយ អំពើពុករលួយ សំដៅលើអាកប្បកិរិយាមិនស្មោះត្រង់ ឬគ្មានសីលធម៌របស់បុគ្គលនៅក្នុងមុខតំណែងមានសិទ្ធិអំណាច ឬ​មានអាជ្ញា (អាជ្ញាធរ)។ នៅក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា អំពើពុករលួយមានន័យថា មនុស្ស​មួយចំនួនដែល​កំពុងកាន់តំណែងមានឥទ្ធិពល ​ដូចជា​មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ជាដើម​ អាចបំពានអំណាចដើម្បីយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន  ជាជាងបម្រើផលប្រយោជន៍​ល្អ​បំផុត ដើម្បីប្រទេសជាតិ និងប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ អំពើពុករលួយអាចមានទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា ដូចជា ការស៊ីសំណូក ការកេងបន្លំ បក្ខពួកនិយម និងការអនុគ្រោះនិយម។ ជាឧទាហរណ៍ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពុករលួយអាច​ទារ ឬទទួលយកប្រាក់ ឬអំណោយជាថ្នូរនឹងការផ្តល់សេវាជាក់លាក់ ឬផ្តល់ការអនុគ្រោះពិសេស​អ្វីមួយ។ នេះអាចរារាំងដល់ការប្រព្រឹត្តទៅដោយយុត្តិធម៌ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល បំផ្លាញទំនុកចិត្តសាធារណៈ និងជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ការអភិវឌ្ឍ និងសុខុមាលភាពរបស់ប្រទេសទាំងមូល។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូច​ប្រទេសជាច្រើនទៀតដែរ អំពើពុករលួយអាចប៉ះពាល់ដល់វិស័យផ្សេងៗ រួមមាន នយោបាយ អាជីវកម្ម ការអនុវត្តច្បាប់ និងសេវាសាធារណៈ។ វាអាចនាំឱ្យ

ព្រះពុទ្ធ​សាសនា និងនយោបាយ

តាម​ទស្សនៈ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយ​គួរ​ត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​គោលការណ៍ ​មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និង​អហិង្សា។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និងលើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើតសង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម​។ ការ​អប់រំ ឬ​ប្រៀនប្រដៅរបស់​​​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និង​ផ្តល់​អាទិភាព​​ដល់​​សុខុមាល​​ភាព​​របស់​​ប្រជាជន​​ជាង​​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន ឬអំណាច។ ​អ្នកដឹកនាំ​ត្រូវតែមាន​​គុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព​ គឺ​ជា​​ស្នូល​នៃ​ការយល់ដឹង​អំពី​​ទស្សនៈ​នយោបាយរបស់​ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប​ក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មាន​ន័យ​ថា បុគ្គល​ត្រូវ​តែ​ចូល​រួម​ក្នុង​នយោបាយ​ដោយ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ មាន​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ចំពោះ​អហិង្

ព្រះពុទ្ធសាសនា និង​នយោបាយ

តាម​ទស្សនៈ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នយោបាយ​គួរ​ត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​ គោលការណ៍ ​មេត្តា បញ្ញា/ប្រាជ្ញា និង​អហិង្សា ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃសត្វលោក និង លើកកម្ពស់សុខុមាលភាព និងសុភមង្គលរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបជាសង្គមតែមួយ ។ នៅក្នុងបរិបទនយោបាយ មានន័យថា ការផ្តោតទៅលើការបង្កើត សង្គមមួយប្រកបដោយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់របស់សង្គម​ ។ ការ​អប់រំ ឬ​ប្រៀនប្រដៅរបស់​​​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌ និង​ផ្តល់​អាទិភាព​​ដល់​​សុខុមាល​​ភាព​​របស់​​ប្រជាជន​​ជាង​​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន ឬអំណាច។ ​អ្នកដឹកនាំ​ត្រូវតែមាន​​គុណសម្បត្ដិ ដូចជា ភាពស្មោះត្រង់ សុចរិតភាព និងភាពមិនអាត្មានិយម។ គោលការណ៍ សមធម៌ យុត្តិធម៍ និងសមភាព​ គឺ​ជា​​ស្នូល​នៃ​ការយល់ដឹង​អំពី​​ទស្សនៈ​នយោបាយរបស់​ពុទ្ធសាសនា។ លើសពីនេះទៅទៀត ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនាលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប​ក្នុងដំណើរការនយោបាយ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសកម្មភាពដោយសម្បជញ្ញៈ និងសីលធម៌។ មាន​ន័យ​ថា បុគ្គល​ត្រូវ​តែ​ចូល​រួម​ក្នុង​នយោបាយ​ដោយ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ មាន​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ចំពោ

អភិបាលកិច្ច និងអភិបាលកិច្ចល្អ មានន័យដូចម្ដេច?

អភិបាលកិច្ច និងអភិបាលកិច្ចល្អ អភិបាលកិច្ច សំដៅលើវិធីដែលអំណាចត្រូវបានអនុវត្ត ការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើង ហើយធនធានត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងសង្គម ឬអង្គការណាមួយ។ អភិបាលកិច្ច ក្ដោបលើដំណើរការ រចនាសម្ព័ន្ធ និងស្ថាប័នដែល​ត្រូវបានអនុវត្ត​តាម​រយៈ​អាជ្ញាធរ ហើយ​គោលនយោបាយ ត្រូវបានរៀបចំបង្កើតឡើង​ និងអនុវត្ត។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជាទូទៅត្រូវបានកំណត់​ដោយតម្លាភាព គណនេយ្យភាព ការចូលរួម នីតិរដ្ឋ ប្រសិទ្ធភាព និងបរិយាប័ន្ន។ ចំពោះថាតើ អភិបាលកិច្ចល្អ គួរត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឬយ៉ាងណានោះ យើងត្រូវកត់សម្គាល់ថា អភិបាលកិច្ចល្អ ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់សុខុមាលភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេស​ណាមួយ។ អភិបាលកិច្ចល្អ ជួយធានាថា ធនធានសាធារណៈត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព លើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច លើកកំពស់នីតិរដ្ឋ ការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង​អំពី​ទំនុកចិត្ត​ និងភាពស្របច្បាប់រវាងរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ។ ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក៏​ដូច​ជា​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ដែរ ការ​អនុវត្ត​គោលការណ៍​ អភិបាលកិច្ច​ល្អ​ អាច​មាន​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាង​សំខាន់។ កម្ពុជាបានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអភិបាលក